UZM. DİYETİSYEN ÖZALP KAYA'NIN YENİ YAZISI --PROBİYOTİK NEDİR ?

PROBİYOTİK NEDİR?

Yıllardır  bağırsaklarımız hep ihmal edildi.Bağırsaklar besinlerin girip çıktığı bir boru ve  dışkı üretmeye yaradıkları düşünüldü. Artık bunun böyle olmadığını biliyoruz ve bağırsaklara iade-i itibar yapıldı. Hatta o kadar önem verilmeye başlandı ki, artık “İkinci Beyin” olarak adlandırıyoruz.

Yetişkin bir insan vücudunda bulunan bağırsakları açıp tek kat olarak sermek mümkün olsaydı, 4 oda 1 salon evden daha geniş bir yüzey elde etmiş oluruz. Yetişkin bir insan 300 m2 ‘den daha geniş bağırsak yüzeyine sahiptir. Yaşadığınız evden daha geniş bir yüzeye sahip bir organı, vücudunuzda taşıdığınıza inanabiliyor musunuz? Üstelik bu geniş yüzeye sahip organda, vücudumuzdaki hücrelerin 10 katı sayıda faydalı bakteri yaşıyor.Bunlara Probiyotik diyoruz. Bağırsaklarımız, evimizden daha geniş ve daha kalabalık! Probiyotik, “yaşam için” anlamına gelen Yunanca bir kelimedir.

Probiyotik bakteriler, bizim bağırsaklarımızda yerleşik halde bulunan sağlığımıza faydalı bakterilerdir. Çok işe yararlar ve çok kalabalıktırlar:

Bağırsaklarımızda, vücudumuzdaki toplam hücre sayısının tam 10 katı kadar probiyotik bakteri taşıyoruz: Yaklaşık olarak 100 trilyon ( 1014) bakteri bulunuyor bağırsaklarımızda! Bu probiyotikler, 500’ün üzerinde ayrı türdeki bakterilerden oluşuyor. Vücut ağırlığınızın 1 kilosundan fazlasını, probiyotik bakteriler oluşturuyor. Düşünebiliyor musunuz? Şu anda bağırsaklarınızda 1 kilodan fazla faydalı bakteri taşıyorsunuz.

PROBİYOTİKLER NASIL OLUŞUR?

Doğum anında, bebeğin bağırsaklarında bir tane bile bakteri bulunmaz, sterildir. Bebeğin doğum kanalından geçtiği andan itibaren annenin doğum kanalından aldığı bakteriler ile bağırsaklarda probiyotikler oluşmaya başlar. Bu nedenle, normal doğum ile doğan bebekler ile sezaryen ile doğan bebekler arasında probiyotik bakteriler açısından farklılıklar vardır. Normal doğum ile doğanlarda probiyotikler daha erken ve daha zengin olarak meydana geldiği için, daha dirençli bebekler olurlar.

Aynı şekilde, anne sütü almak da faydalı probiyotikleri arttırır. Anne sütü “prebiyotik”tir, yani probiyotik bakterilerin gelişimi ve çoğalması için uygun ortam hazırlar. Emzirmek, çocuğunuzun sadece karnını doyurmak için gerekli değildir, aynı zamanda daha sağlıklı olmasını sağlayacaktır. 
Yani bağırsaklarınızdaki faydalı mikropların oluşması için, öncelikle sizin o mikroplarla temas etmeniz, tabir caizse biraz “kirlenmeniz” gerekiyor!

Bağırsaklarda bulunan faydalı bakterilerin büyük çoğunluğu, yenidoğan döneminde bağırsaklara yerleşir. Dolayısıyla, yenidoğan döneminde bebeği emzirmek ve süt veren annenin doğal yiyeceklerle beslenmesi, faydalı bakterilerin sağlıklı gelişimi açısından son derece önemlidir.
Hayat boyunca kullanılan antibiyotikler, bağırsaklardaki probiyotik bakterilerin sayısını ve çeşitliliğini etkiler, dengesini bozar. Yerli yersiz ve doktor kontrolü olmadan antibiyotik kullanımı, probiyotik kayıplarına yol açar.
Aynı şekilde, beslenme yetersizlikleri de probiyotikleri olumsuz yönde etkiler. Vitamin ve mineral açısından zayıf, lif oranı düşük besinler tüketmek, yeteri kadar protein almamak, probiyotiklerin sayılarını azaltır.

PROBİYOTİKLERİMİZİ NASIL KAYBEDİYORUZ?

Dengesiz beslenme ile yok ediyoruz.Alınması gereken temel besin maddeleri, vitamin ve minerallerin alınmaması, probiyotik dengesini bozar. Probiyotiklerinizi aç bırakmayın.

Besleyici özelliğini yitirmiş işlenmiş besinler probiyotiklerimizi azaltır.“Ne yerseniz siz osunuz” derler
Özellikle de, pastörize edilmiş hazır sütler ve homojenize yoğurtlar. Bunlar pastörize edilirken yüksek basınç altında ısı uygulandığı için besleyici özelliklerini yitirirler. Vücut için hiçbir besleyici değeri olmayan faydasız besinlere dönüşürler. Probiyotiklerinizi korumak için kendi yoğurdunuzu evde kendinizin yapmasını tavsiye ediyorum.
Unutmayın, beslenirken sadece kendi vücudunuzu değil, aynı zamanda bağırsaklarınızda bulunan probiyotik bakterileri de besliyorsunuz. Onlara iyi bakmalısınız, onlar sizin vücudunuzu koruyan savaşçı askerlerinizdir.

Hijyen takıntısı:

Yediğimiz sebze ve meyveler mikroptan arındırılmış değildir ve doğru olanı da budur. Yediğimiz yiyecekler  ile vücudumuza faydalı bakterileri de alırız ve bu faydalı bakteriler, zararlı mikropların vücuttan uzaklaştırılması için çalışırlar. Fakat modern Batı toplumunun hijyen takıntısı nedeniyle, yenilen her besinin mikroptan arındırmak için işlemden geçirilmesi, probiyotiklerin sayısında azalmaya sebep olmuştur. Aşırı hijyen takıntısının alerjileri arttırdığı tıbbi çalışmalarla ispatlanmıştır.

Genetik müdahale:

GDO’lu besinler. Eğer bitkinin genetik yapısını değiştiriyorsa, acaba benim genetik yapıma ne yapıyor? Probiyotik bakterilerimin dengesini bozduğu kesin.

Aşırı ve gereksiz antibiyotik kullanımı :

Kullanılmaya başlayalı henüz 70 sene olmasına rağmen, kontrolsüz ve yersiz kullanılan antibiyotikler probiyotik dengesini alt üst etti. Antibiyotiklerin gereksiz kullanılmaması, doktor reçetesi olmadan verilmemesi ve doktorların da antibiyotikleri kolayca yazmaması gerekiyor. 
Bir kür antibiyotik kullanımının probiyotiklerin %90’ını öldürdüğü gösterilmiştir. Enfeksiyon nedeni ile antibiyotik kullanan hastaların tamamında probiyotik takviyesi yapılması gerekir.

Aşırı ve gereksiz mide ilaçları kullanımı
Mide asidindeki dengesizlikler, sindirimi ve probiyotik dengesini bozar. En ufak bir şikâyette bile hemen mide asidi üzerine etkili ilaçlara başvurulması, probiyotiklerle ilgili problemlere yol açar. Hemen ilaç almayın, bunun yerine doğal yöntemlere başvurun, sağlığınızı korumak için bunu yapınız.

Özalp KAYA

Malatya Park Hastanesi